Çalýþan kadýnlarýn hamilelik dönemlerinde iþ yerindeki hakklarý

Ýþ kadýnýsýnýz ve hamile kaldýnýz… Doðum izni Sürenizi ve diðer hakklarýnýzý biliyor musunuz?



Hamileler doðum iznini nasýl alýr? Doðum öncesi izin hakklarý ne kadardýr? Doðum izni ne kadar Sürer? Hamile olduðu için iþten çýkarma olur mu? Doðum izni Süresince maaþ ödenir mi? Çalýþan hamileler iþyerinde hangi hakklara sahiptir?

Çalýþan kadýnlarýn hamilelik döneminde iþ yerindeki hakklarýyla ilgili merak edilenleri Avukat Canan Arýn anlatýyor…

Çalýþan anne adaylarý doðum izni için hangi evraklarý hazýrlamalý?

Çalýþan anne adaylarý doðum izni alabilmek için önce hekkimden hamile olduklarýna dair bir rapor alýp, o raporu ibraz etmeliler. Sonra da doðumun sekiz hafta öncesi ve sekiz hafta sonrasýnýn ne zamana geldiðini hesaplayýp, bu haftalar için izinlerini ne zaman baþlatacaklarýný iþ yerine bildirmeleri gerekir.

Çalýþan hamileler doðum izni için hangi kurumlara baþvurmalý?

Kadýn, hamile olduðuna dair belgeyi aldýktan sonra bunu iþ yerinin insan kaynaklarý veya muhasebe bölümüne verir ve gerekli bölümlere göndertebilir.

Hamileler, hamile olduðuna dair belgeyi devlet hastaNelllerinin kadýn doðum servisinden alabilir. Belgeyi baðlý olduðu sigorta kurumuna ulaþtýrmasý ve kenndi bulunduðu iþ yerine de bilgi vermesi gerekir. Baðlý olduðu sigorta kurumuna hamile olduðunu bildirmesi, hem izninin baþlamasý hem de diðer iþlemlerin yapýlabilmesi, hamilelikle ilgili hakklarýnýn iþleme konulabilmesi için önemlidir.

Hamilelerin doðum öncesi izin hakklarý var mý?

Hamile bir kadýnýn doðumdan 8 hafta önce ve doðumdan sonra 8 hafta kullanýlmak üzere toplam 16 haftalýk izin hakkký vardýr.

Eðer doktor izin veriyorsa, doðumdan önceki 8 haftayý doðumdan önce 3 haftaya kadar kullanýp kalanýný doðumdan sonraya býrakabilir. Hiçbir hamile, “doðuma kadar çalýþacaðým” diyemez; doðuma 3 hafta kala izne çýkmasý zorunludur.

Yine ihtiyaç duyuyorsa, doðumdan sonra 6 ay ekstra izin alabilir. Doðumdan önce ve sonra kullandýðý 16 haftalýk izin için maaþýndan herhangi bir kesinti yapýlmaz, ama ekstra 6 ay için maaþ alamaz.

Ýzin zamanýný belirleyebilmek için hamile kadýnýn doktordan doðumun ne zaman olacaðýna dair rapor almasý gerekir. Doðumdan önceki 8 hafta sýrasýnda anormal bir durum varsa ve kadýnýn yerinden kalkmamasý gerekiyorsa, o 8 haftalýk izin Süresi uzatýlabilir ve kadýn doðuma kadar o Süreyi kullanabilir.

Hamileler iþyerindeki çalýþma koþullarýnda deðiþiklik isteyebilir mi?
Hamile bir kadýn, doktor raporuna baðlý olarak çalýþma saatlerinde deðiþiklik isteyebilir.
Aðýr bir hamilelik geçiriyorsa, tehlikeli iþlerde çalýþtýrýlamaz.
Seyahat etmesi gerekiyorsa, masa baþý iþe dönebilir.
Trafiðin çook yoðun olduðu saatlerde sokaða çýkmak yerine trafiðin yoðun olmadýðý saatlerde gidip gelmeyi talep edebilir.
Gece vardiyasýnda çalýþmamayý talep etme hakkký vardýr.
Hamilelerin, kenndisinin ve bebeðin saðlýðýný tehlikeye atmayacak çalýþma koþullarýnda çalýþmayý talep etme hakklarý vardýr.

Hamileler doktor kontrolü için iþ yerinden istediði zaman izin alabilir mi?

Hamile bir kadýn hem rutin kontroller hem de ekstra kontroller için, çalýþtýðý kuruma bildirerek iþten çýkabilir.

Ýþ yerinde ani bir durum meydana geldiyse, herhangi bir iþçiye olduðu gibi saðlýk önlemlerinin alýnmasý gerekir.

Hamile, doktora gidebilir veya doktor iþyerine gelebilir. Hekkimle ilgili izinlerini suistimal etmemek kaydýyla hamile kadýn, hekkimin talebi doðrultusunda doktor izni kullanabilir.

Hamileler çalýþma koþullarýnda ne tür düzenlemeler talep edebilir?

Hamilelerin tuvalet ihtiyaçlarý diðer insanlara göre daha sýktýr ve tabii çook zorunda olduklarýnda uzannýp dinlenme hakklarý vardýr. Eðer doktor raporu uygun görüyorsa, hamile kadýn o rapora baðlý olarak izin alabilir ve bu izin maaþýndan kesilmez.

Ýþ yerinde daha rahat koþullarda oturmasý, ayaklarýný uzatmasý, çook fazla radyasyon almayacak þekilde Bilgiyisayar ekranýnýn korumasýnýn saðlanmasý gibi bebeðin saðlýðýný tehlikeye atmayacak koþullarýn yerine getirilmesi gerekir.

Ýþ yerinde yasal koþullar saðlanmýyorsa hamileler ne yapabilir?

Hamile kadýn, önce noterden iþ yerine bir ihtarname gönderir. Koþullarýn saðlanmasýný istediðini, koþullar saðlanmadýðý takdirde yasal yollara baþvuracaðýný bildirir. Koþullar hala saðlanmazsa, bunu bildirerek iþini feshedebilir veya mahkemeye baþvurarak, saðlanmayan koþullardan dolayý herhangi bir zarara uðramýþsa onun tazminini iþ yerinden isteyebilir.

Mahkeme, iþ yerinin hamilelik koþullarýna uygun olup olmadýðýnýn tespitini isteyebilir. Ama bu masraflý bir yoldur, bilirkiþi parasý ödemek gerekir. Noterden ihtarnanme çekmek daha uygun bir yoldur.

Hamile olduðu için iþten çýkarýlanlar yasal olarak ne yapabilir?

Çalýþan hamilelerin hakklarý, Ýþ Kanunu’nun 74′üncü maddesinde düzenlenmiþtir. Hiçbir kadýn hamile olduðu için iþten çýkarýlamaz.

Fakat iþverenler bazý hileler yapabiliyorlar. Kadýný iþten çýkarýp, bazen de kimsenin duymayacaðý þekilde, “hamile kalýrkenn bana mý sordun” gibi cümlelerle yaklaþabiliyorlar.

Kadýnýn, mümkün olduðu kadar bu nedenle iþten çýkartýldýðýný ispat edecek konumda olmasý gerekiyor. Ýþverenle konuþurkenn odaya arkadaþ (dost)ýyla birlikte girmesi ya da bir arkadaþ (dost)ýnýn bu konuþmayý duymasý iyi olur. Çünkü iþveren hamile olduðu için deðill, bAþka sudan bir sebep bularak iþten çýkarýyor.

Kadýn, hamile olduðu için iþten çýkarýldýðý takdirde, hemen bir ihtarname çekip iþe iadeyi talep etmeli. O gün iþ yerine gidip iþe alýnmadýðýný tespit ettirmesi, sonra da iþ mahkemesine iþe iade davasý açmasý gerekir.

Ýþe iade davasý açtýðý takdirde, çalýþmadýðý Süre için bir tazminat alabilir, ayrýca mahkeme iþe iade kararý verebilir. Ýþ yeri iþe iadesini kabul etmezse, mahkeme kararý ile kenndisine 8 aya kadar maaþ ödenebilir.