KAYMANIN KONTROLÜ

Araçlarda kayma lastiklerin yeri tutmamasýndan dolayý meydana gelir.

Kaymanýn önlenebilmesi çeþitli faktörlere baðlýdýr: Aracýn önden veya arkadan çekiþli olmasý; kaymaya neden olan yol yüzeyinin kaplý olduðu malzeme veya üzerine yayýlmýþ olan materyalin cinsi (kum, yað, kar, çið, vs.) kaymanýn þiddetini ve yönünü etkiler. Bunlar araçta baþlayan kaymayý önleme açýsýndan önemlidir.

Arkadan çekiþlilerde: Arkadan çekiþli araçlarda kayma aracýn arka kýsmýnýn saða veya sola savrulmasýyla meydana gelir. Aracýn arka kýsmý, ön kýsma doðru hareket ederek bazý hallerde tamamen dönmesine ve kontrolün tümüyle kaybolmasýna yol açar. Bu gibi durumlar, virajlara, aracýn yeri tutma limitlerinin çok üstünde girildiðinde veya viraj içinde kuvvetli fren yapýldýðýnda meydana gelir.

Araçtaki kaymayý kontrol altýna almak için: Ayaðýnýzý gaz pedalýndan çekin. Kesinlikle frene dokunmayýn. Kayma aný frenden dolayý meydana gelmiþ ise Ayaðýnýzý fren pedalýndan çekin. Debriyaja basmayýn ve direksiyonu çok hafif bir þekilde tutun.

Direksiyonu aracýn arka kýsmýnýn kaydýðý yöne doðru çevirin. Aracýn arkasý saða doðru savrulmuþ ise direksiyonu saða doðru çevirin. Direksiyonu çok fazla turda kaymanýn olduðu tarafa doðru çevirmekte iyi deðildir. Araç bu kez ters yöne savrulabilir. Bu yüzden direksiyondaki hareketler kontrollü ve yumuþak olmalýdýr.

Önden çekiþlilerde: Önden çekiþli araçlarda kaymaya aracýn çok hýzlý ve ani gazlamalarla -sert hýz artýrmakla- veya virajlarda ani sürat yükseltilmesiyle meydana gelir.

Bu durumda: Debriyaj ve fren pedallarýndan uzak durun (Dokunmayýn). Aracýn direksiyonunu dönmek istediðiniz yöne doðru yavaþça çevirin ve sert hareketlerden sakýnýn. Aracý durdurmaya çalýþmayýn, gaz pedalýna yavasça basýp çekerek aracýn öne olan ivmesini kontrol altýna alýn.

Dört tekerlek çekiþlilerde: Dört tekerde kayma genel olarak ani fren yapýmý esasýnda meydana gelir. Kaygan zemin üzerinde ani fren aracýn tekerleklerinin kilitlenmesine ve aracýn kilitlenmesine neden olur.

Kontrol altýna alabilmek için: Fren pedalýndan ayaðýnýzý çekin, aracýn tekerleklerinin dönmesini saðlayýn. Debriyaj pedalýna dokunmayýn.
Direksiyon hakimiyetini tekrar ele aldýðýnýzda, direksiyonu düz tutarak aracý normal konumuna getirin. Frenleri yavaþ bir biçimde pompala¤¤¤¤¤ aracýn durmasýný saðlayýn.

HAREKET HALÝNDEKÝ ARACIN ÖN CAMININ KIRILMASI

Hareket halindeki araçlarda, özellikle süratli hareket eden araçlarda ön camýn kýrýlmasý kazaya neden olabilir: Cam kýrýldýktan sonra öne doðru kaybettiðiniz görüs açýsýný tekrar kazanmaya çalýþýn. Elinizle camý kýrýp görüþü saðlamaya çalýþmayýn. Aynalardan yararlanarak aracýnýzý yolun sað tarafýna park etmeye çalýþýn. Sað tarafa aracý park ettikten sonra, flaþörleri açýn ve dikkatlice aracýn dýþýna çýkýn. Aracýn cama yakýn olan kalorifer ve havalandýrma deliklerine gazete kaðýdý ko¤¤¤¤¤ cam parçacýklarýnýn bu kýsýmlara düþmelerini önleyin. Gazete kaðýdý yoksa bez parçasý da kullanabilirsiniz. Sonra krikonun arka kýsmý ile camý içerden dýþarý doðru kýrýn. Bu iþlem üst köþelerden ortaya doðru yavaþça yapýlmalýdýr. Cam lastiðini dikkatlice çýkarýp temizledikten sonra, yeniden kullanýlabileceði için bagaja koyun. Gazete kaðýdýna birikmiþ cam parçalarýný bir naylon torba içine koyun ve en yakýn çöp bidonuna atýn. Bu durumda takabileceðiniz bir gözlük varsa ne iyi. Öylece en yakýn cam tamircisine kadar gidin. Bu arada ihmal edilmemesi gereken bir husus, kalorifer deliklerinin elektrikli bir süpürgeyle temizlenmesidir. Ne kadar dikkat edilirse edilsin, deliklere cam parçacýklarý düþmüþ olabilir.

YÜKSEK HIZLA LASTÝK PATLATMASI

Patlayan, arka lastiklerden biriyse, arabanýn arkasý saða veya sola doðru kaymaya baþlar. Ön lastiklerden biri patlamýþsa, mümkün olduðu kadar fren yapmamaya çalýþýn. Ön lastiklerden biri patladýðý zaman araç lastiðin patladýðý yöne doðru kuvvetlice çekilir. Bu durumda direksiyonla, aracý düz bir doðrultuda tutmaya çalýþýn ve yavaþ frenleme ile durmasýný saðlayýn.

DERÝN SUDAN GEÇMEK

Taþmýþ dereler, nehirler veya büyük su birikintilerinin içinden geçerken aracýnýzýn hýzýný kesin. Aracýn geçtiði kýsýmdaki suyun derinliði önemlidir. Genel olarak araçlar, radyatör pervanelerinin alt kýsmýna kadar suya girebilirler. Normal olarak radyatör pervanesinin yerden yüksekliði 25-30 santimetre arasýndadýr. Bu mesafe aracýn tekerleklerinin orta noktasý ile lastiklerin yere deðdiði nokta kadardýr. Bu ölçümlerden de anlaþýlacaðý gibi mütevazi bir aile otomobili 25-30 santimlik bir su birikintisinden geçebilecek yetenektedir. Bu noktanýn üstüne su geldiði takdirde, su damlacýklarýný kuvvetli bir sprey gibi motorun üstüne püskürtür. Bu su bombardýmaný bujilerin ve distribitörün ýslanmasýna neden olur ve araç stop eder. Tam su birikintisinin ortasýnda da kalýr. Suya 1 veya 2. vitesle girin. Böyle yapýldýðýnda su lüzumsuz olarak saða sola sýçramaz. Sürat yavaþ fakat aracýn devri yüksek olmalý. Sudan geçiþ sýrasýnda vites deðiþtirmeyin. Geçtikten sonrada frenleri kontrol edin. Frenler sýk ve kesik basýlarak kontrol edilebilir.

ARAÇLARDA YANGIN

Araçlardaki yangýnýn önüne geçilmezse, büyük bir trajedi meydana gelebilir. Buharlaþmýþ benzin tutuþarak deponun alev almasýna neden olur. Bir süre sonrada araç infilak edebilir. Araçta duman tespit edildiði an durdurulmalý. Sonra anahtar üzerinde kontak kapatýlmalý. Direksiyonun kilitlenmemesine dikkat edilmeli. Aksi halde, gerektiði takdirde aracýn itilmesi mümkün olmaz. Bütün yolcular dikkatlice dýþarý alýnmalý. Motor kaputu kýsmý olarak açýlmalý. Böylece alevlerin büyümesi önlenmiþ olur. Ýmkan varsa akü kutup baþý sökülmeli. Yangýn söndürücü varsa kullanýlmalý; yoksa, battaniye veya oto kýlýfýndan yaralanýlmalý. Bu örtüler alevlerin oksijen alýp büyümesini önleyecektir. Hava almayan alev söner. Olay kum zemin üzerinde meydana gelmiþse, alevin üzerine kum atýlarak söndürülebilir.

HEMZEMÝN GEÇÝTLERDEN GEÇERKEN

Tren yollarýnýn kara yoluyla kesiþtiði geçitlerde çok dikkatli olmak gerekir. Saða sola bakýp oyalanmadan karþýya geçin. Büyük bir hýzla üzerinize gelen trenin durabilmesi için oldukça uzun bir mesafeye ihtiyaç vardýr. Araç geçit içinde stop edip kalmýþsa hemen yolcularý indirin ve emin bir noktaya geçmelerini saðlayýn. Aracý iterek karþýya geçmek mümkün deðilse, birinci vitese takýn ve kontaðý açýp kapayýn. Bu þekilde aracýn ileri doðru hareketini saðlarsýnýz. Bu þekilde de hareket ettirmek mümkün deðilse, en yakýn aracýn halatla sizi çekmesini saðlayýn.

OTOMOBÝL KULLANIRKEN

Genelde sürücüler otomobillerine gereken önemi göstermezler. Bu nedenle uzun vadede araçta meydana gelen tahribat, daha önemli boyutlara ulaþtýðý için, hem emniyet açýsýndan hem de ekonomik açýdan daha büyük masraflar yaratarak tehlike oluþturur. Bazý konularda dikkat edilmesi gereken hususlarý saymak gerekirse ;Otomobilin periyodik kontrolü sýrasýnda göstergelerin (benzin, yað, hararet göstergesi gibi) doðruluk payý saptanmalý ve eksilen sývýlar yenilenmelidir.Otomobili uzun süre kýzgýn güneþin altýnda býrakmak son derece tehlikelidir çünkü camlarýn kapalý olmasý iç sýcaklýðý arttýrýp ön paneli deforme eder. Ayný zamanda bu sýcaklýk kapý ve cam kenarlarýndaki lastiklerde deformasyon ve çatlamalar meydana getirerek suyun otomobile sýzmasýna neden olur. Bunu en aza indirmek için sýcak günlerde camlarý biraz açýk býrakmak, lastikleri vazelinlemek gerekir.Otomobili sýcaktan korumak için bilinenin aksine aðaçlýklý bir yere parketmek son derece sakýncalýdýr. Çünkü bitkilerden dökülen polen ve benzeri maddeler otomobilin boyasýna zarar verir.

ANÝ SÝS BASKINI

Ýlk sis tabakasýna rastlar rastlamaz alýnacak önlem ayaðý gazdan çekip mutlaka vitesi küçültmektir. Bunu baþka hiçbir alternatifi yoktur, aksi takdirde kendinizi çok büyük bir tehlikenin içine atmýþ olursunuz. Hýzýnýzý azaltýp görüþ mesafesinde yolunuza devam edebilirsiniz.Klimalar ufak bir kompresör yardýmý ile iþler ve motor gücü kaybýna sebep olur. Ani akselerasyon gerektiren durumlarda kapatýlýrsa, güç kaybý önlenmiþ olur.

KAZA ANINDA

Otomobilden çýkmadan önce kendinizin güvende olduðundan emin olun.Kaza yerinden sonra deðil önce ve diðer araçlarýn sizi görebileceði bir yerde durulmalýdýr.Diðer araçlarý uyarmak için dörtlü flaþörler yakýlmalý ve kaza eðer gece meydana gelmiþ ise farlar da yakýlarak kaza yeri aydýnlatýlmalýdýr.

Eðer yaralý varsa ilk önce ambulans daha sonra da polis çaðýrýlmalýdýr.Kontak kapatýlmalý ve kaza geçiren araç etrafýnda sigara ve benzeri mamuller içilmemelidir.Eðer bir yangýn durumu söz konusu ise müdahaleye önce yolcularýn bulunduðu bölgeden baþlanmalýdýr. Daha sonra yangýnýn baþladýðý yere ve en son da yakýt deposuna müdahalede bulunulmalýdýr.

GECE YOLCULUÐU SIRASINDA

Takip mesafesi 3 saniyeye çýkarýlmalýdýr. Kesinlikle uykulu ve alkollü halde yola çýkýlmamalý eðer gerekiyorsa araç güvenli bir yer park edilip dinlenilmelidir. Eðer karþýdan uzunlarýný yakmýþ bir araç geliyorsa kesinlikle cevaben uzunlar yakýlmamalý, kýsa aralýklarla selektör yaparak yavaþlayýn ve farlara bakmak yerine yolun orta saðýna bakýn.

YAÐMURLU HAVADA

Silecekleri çalýþtýrmaktan kaçýnýlmamalý, eskimesini engellemek için ön cam tamamen kapandýktan sonra çalýþtýrýlmamalýdýr çünkü bilinen görüþün aksine sileceklerin lastikleri çalýþarak eskimez. Görüþünüzün kapandýðý bir, iki saniye bile son derece vahim sonuçlar doðurabilirSilecekler sollama esnasýnda son hýzda çalýþtýrýlmalýdýr.Kalorifer sistemi ve arka cam rezistanslarý çalýþtýrýlmalý gerekirse bir bez ile ön cam silinerek görüþ alaný yaratýlmalýdýr.

Gündüz dahi olsa kýsa farlar yakýlmalýdýr.Kýsa aralýklarla araç güvenli bir yerde durdurularak ön, arka farlar, stoplar, sinyaller ve fren lambalarý silinmelidir.Su birikintilerine girildikten sonra ýslanan fren balatalarýný kurutmak için kýsa bir süre frene hafifçe basýlmalýdýr.Araca binmeden önce ýslanan ayakkabýlarýn acil bir durumda fren pedalýndan kaymasýný engellemek için bir bezle taban kýsmý silinmelidir.Yaðmurlu havalarda gaza gereðinden fazla basmak, sert bir þekilde frene basmak, ani bir þekilde direksiyonu çevirmek ve debriyajdan ayaðýn hýzlýca çekilmesi kayma hareketini daha kolay baþlatacaðýndan bu hareketlerden özellikle kaçýnýlmalýdýr.Yaðmurun ilk yaðdýðý an yol yüzeyinde birikmiþ olan toz ve yaðlar yolu daha da kayganlaþtýracaðý için bu dakikalarda hýz yavaþlatýlmalý ve ani hareketlerden kaçýnýlmalýdýr.Saðanak yaðmur esnasýnda oluþan su birikintilerine girerken aquaplaning (su yastýðý üstünde kayma) olayý oluþur. Bu durumlarda direksiyon sýkýca tutulmalý ve hýz kesmek için ayak gazdan çekilmeli, frene çok yavaþ basýlmalý (eðer ABS varsa sonuna kadar basýlmalýdýr) ve ani haraketlerden kaçýnýlmalýdýr.Özellikle lastiklerinizin dýþ derinliði 3 mm'den az ise öndeki aracýn lastik izleri takip edilerek kayma riski azaltýlabilir.

KAYMA ESNASINDA

Eðer yokuþ çýkarken geriye doðru kaymaya baþlarsanýz ayaðýnýzý yavaþ yavaþ gaz pedalýndan çekin ve zemine tutunma saðlanýnca yavaþ yavaþ tekrar basýn.Kayarken savrulmayý engellemek için direksiyonunuzu kayma yönüne doðru çevirin, kesinlikle tekerleklerin kýzaklamasýna sebep olacak þekilde frene basmayýn, unutmayýn dönmeyen ön tekerleklere yön verilemez. Eðer kýzakladýysanýz hemen fren basýncýný azaltýn ve tekerleklerin dönmesini saðlayýn ama sakin ayaðýnýzý frenden tam olarak çekmeyin (ABS varsa sonuna kadar basmak gereklidir)Unutmayýn sizi probleme sokan neyse problemden çýkaracak da odur. Gaza gereðinden fazla basmýþsanýz ayaðýnýzý gazdan çekin, frene çok bastýysanýz frendeki basýncý azaltýn, direksiyonu sert bir þekilde çevirmiþseniz direksiyonu yumuþatýn, ayaðýnýzý debriyajdan sert çekmiþseniz tekrar debriyaja basýn.

YOLA ÇIKMADAN ÖNCE

Lastik havalarýnýn tam ve dýþ derinliklerinin en az 3mm olup olmadýðý kontrol edilmelidir.Ön ve arka emniyet kemerlerinin çalýþýp çalýþmadýðý kontrol edilmelidir.Sinyallerin ve farlarýn çalýþýp çalýþmadýklarý kontrol edilmeli eðer aralarýnda çalýþmayan varsa kesinlikle tamir edilmeden yola çýkýlmamalýdýr.Camlar, sinyaller ve farlar temiz olmalý, görüþ tam saðlanmadan yola çýkýlmamalýdýr.Araçta boþta eþya olmamalýdýr. Bunlar ani bir fren esnasýnda ciddi yaralanmalara sebep olabilir ya da meþguliyet vererek tek baþlarýna birer kaza sebebi olabilirler.Araçta yangýn söndürücü ve ilkyardým çantasý bulundurmadan yola çýkýlmamalýdýr.Kalorifer sisteminin çalýþtýðýndan ve hava kanallarýnýn (özellikle ön) açýk olduðundan emin olmadan yola çýkýlmamalýdýr. Özellikle yaðmurlu havalarda kalorifer sistemi ve rezistanslar görüþü saðlamada önemli bir etkendir.Silecek suyu, yað seviyesi, akü su seviyesi kontrol edilmeli eðer eksikse tamamlanmalýdýr.