Piyasada '10 numara yað' olarak bilinen madeni yaðýn satýcýlarý yasak dinlemiyor. Artan þehir içi denetimleri sebebiyle satýlamayan 10 numara yað, otobüs ve kamyonlarýn yoðun olarak geçtiði þehirlerarasý yollara ve internete düþtü. 10 numara yað, bu yýl içerisinde 32 kiþinin ölümü, 83 kiþinin de yaralanmasýyla sonuçlanan araç yangýnlarý ve kazalarla gündeme geldi.-Baz yað olarak da bilinen 10 numara yað, geçen yaz Giresun yakýnlarýnda 10 yolcunun yanarak can verdiði otobüs kazasýyla gündeme oturdu. Kamyon ve otobüs þoförlerinin, mazota göre daha ucuz olduðu için kullandýklarý bu madeni yað, çevreyi kirlettiði gibi trafik güvenliðini de tehlikeye atýyor. Kurban Bayramý öncesi otogarlarda yapýlan baskýnlarla tekrar gündeme gelen madeni yað satýþlarý, denetimlerin artmasýyla mecra deðiþtirdi.
Her gün on binlerce yolcunun taþýndýðý Ýstanbul Otogarý'nda zabýtanýn yaptýðý denetimlerde ruhsatsýz olarak 10 numara yað satýþý yapan 20 dükkân mühürlendi. Fakat denetime tabi olmayan yol kenarýndaki derme çatma barakalarda satýþlar devam ediyor. Bunlardan birisi de þehirlerarasý kamyon ve otobüs trafiðinin en yoðun olduðu güzergâhlardan Sakarya-Bilecik yolu. Yol üzerinde sanayi tesisi olmamasýna karþýn tarlalarýn kenarýnda 10 numara yað satýþý yapan 5'ten fazla korsan iþletme dikkat çekiyor. Petrol Sanayii Derneði'nin (PETDER) 10 numara yað satýþý tespit ettiði 6'dan fazla güzergâh yer alýyor. Uzmanlar, durumun ciddi olduðunu ve acil çözüm gerektirdiðini, valilikler ve yerel belediyelerin, otomobil ve kamyonlara yakýt olarak satýlmasý halinde akaryakýt kaçakçýlýðý kapsamýna giren 'madeni yað' satýþlarýnýn yakýn mercek altýna almasý gerektiðini belirtiyor.
Ýnternette bir forum oluþturan madeni yað kullanýcýlarý, sipariþ alýp, kullaným tavsiyelerini yazýyor. Fiyat deðiþimlerini de buradan takip eden site üyeleri arasýnda ilginç yazýþmalar dikkat çekiyor. 'gulludereli' adýyla sitede yazan þahýs, e-mail adresi ve telefon numaralarýný açýkça yazarak yüklü miktarda 10 numara yað alacaðýný söylüyor. 'ahmet2323' adlý satýcý ise, "Birinci sýnýf 10 numara yað temin edebilirim arkadaþlar. Saf, ince, en önemlisi de karýþýmsýz. Aracýlara boþa fazla para ödemeyin. Dökme, teneke, varil, tanker... Gelip yerimizi görün, devamlý ve sorunsuz çalýþmak istiyoruz." ifadelerini kullanýyor.
Ýçindeki solvent maddesi sebebiyle 10 numara yað, çarpýþma anýnda yakýt tankýnýn bir anda alev almasýna yol açýyor. Giresun Görele'deki otobüs yangýnýnda 10 kiþi, Kayseri'deki cezaevi aracý yangýnýnda 5 kiþi ve Ankara OSTÝM'de meydana gelen patlamada da 17 kiþinin ölümü ile sonuçlanan olaylara 10 numara yaðýn sebep olduðu iddia edilmiþti. EPDK, madeni yaðý, yakýt olarak satanlara ve bunu araçlarýnda kullananlara karþý sert tedbirler aldý. Ayrýca madeni yaðlara ÖTV zammý da yapýldý. Tüm bu tedbirlere raðmen 10 numara yað kullanýmý artarak devam ediyor.
MAZOT UCUZLAMAZSA, SORUN ÇÖZÜLMEZ
D-100 karayolu üzerinde yað satýþý yapan M.C., yaða getirilen vergi artýþýnýn satýþlarýný etkilemediðini söylüyor. Mazotun pahalý olmasý sebebiyle þoförlerin yaðý akaryakýt olarak kullanmak zorunda kaldýðýný anlatan M.C., "Mazot fiyatlarý düþürülmediði sürece ne yapýlýrsa yapýlsýn bu sorun çözülmez. Yaðýn litresi 2 lira 70 kuruþ. Mazotun litresi ise 3 lira 70 kuruþ." þeklinde konuþuyor. 10 numara yað satýþýnýn yasak olmadýðýný savunan M.T. ise "Ben yaðýn parasýný vergisini ödeyerek alýyorum. Yaðý istediðim yere satarým. Sattýðým yaðýn faturasýný kesip devlete vergisini ödüyorum. Yaðýn tehlikeli olduðu söyleniyor. Asýl tehlikeli olan solvent karýþtýrýlan yaðlar." iddiasýnda bulunuyor.
Üç yýllýk vergi kaybý 3,5 milyar TL
PETDER'in verilerine göre 2009 yýlýnda yaklaþýk 1 milyon ton, 2010'da 1,5 milyon ton, bu yýlýn ilk altý ayýnda ise 800 bin ton 10 numara yað kullanýldý. Devletin üç yýl içerisinde uðradýðý vergi kaybý ise 3,5 milyar TL. Dernek Genel Sekreteri Erol Metin, bu yýlýn ilk 9 ayýnda alýnan tedbirlere raðmen 10 numara yað kullanýmýnda herhangi bir deðiþiklik olmadýðýný belirtiyor. Metin, çözüm için bu iþi büyük ölçekte yapanlarýn da üzerine gidilmesi gerektiðini vurguluyor. Sakarya Valisi Mustafa Büyük de, satýcýlar kadar üretenlerin de üzerine gidilmesi gerektiðini düþünüyor. Sakarya Ticaret ve Sanayi Odasý 20. Meslek Komitesi Baþkan Yardýmcýsý Yýldýray Çakar, "Þehir içi ve þehirlerarasý yollarda birer akaryakýt bayisi gibi faaliyet gösteren ve her gün yenileri açýlan bu satýþ noktalarýnýn mantar gibi çoðaldýðýna þahit olmaktayýz." diye konuþuyor.
ZAMAN
