Engelli memurun emekliliði
Toplam nüfus içindeki oraný yüzde 12.29 olan özürlülerimize, toplum olarak yeterince sahip çýkamýyoruz. Memur olan özürlülerimizin karþýlaþtýðý önemli sorunlarýndan birisi de, erken emeklilikle ilgili.
Gerçekten de, halen yürürlükte olan sosyal güvenlik yasalarý bir çok konuda farklý hükümler içeriyor. Bu farklýlýklardan birisi de özürlülerin emekliliðiyle ilgili. 5434 Sayýlý T.C. Emekli Sandýðý Kanunu’na göre kamuda memur olarak sakat kadrosunda çalýþanlar 15 tam yýllýk çalýþma ile yaþlarýna bakýlmaksýzýn emekli olabilmektedir. Ancak, 5434 Sayýlý Kanun’un 39 uncu maddesinin 21/4/2005 tarihinde deðiþtirilen (j) bendi uyarýnca; göreve giriþlerinde, Özürlülere Verilecek Saðlýk Kurulu Raporlarý Hakkýnda Yönetmeliðe uygun olarak alýnmýþ ve raporda sakatlýk oraný en az yüzde 40 olanlardan fiili hizmeti 15 yýl olanlarýn istekleri üzerine emekli edilirler. Ayný kanunun ek geçici 22’inci maddesine göre de sakat olup sakatlarla ilgili mevzuattan yararlanmaksýzýn ve 25.08.1971 tarihli ve 1475 sayýlý Ýþ Kanununun 25 inci maddesine göre tescili yapýlmaksýzýn Emekli Sandýðý’na tabi görevlere giren ve bedensel ve zihinsel yeteneklerindeki eksiklik nedeniyle çalýþma güçlerini en az yüzde 40 oranýnda yitirdiði saðlýk kurulu raporu ile belgelenen ve 15 yýl ve daha fazla fiili hizmeti olanlar da 5434 sayýlý T.C. Emekli Sandýðý Kanunu’nun 39’uncu maddesine, 13.11.1981 tarih ve 2559 sayýlý kanunla eklenen (j) fýkrasý hükmünden yararlanýrlar. Emekli Sandýðý Genel Müdürlüðü iki maddeyi de dar yorumlamakta, doðuþtan engelliler dahi iþe girmeden önce saðlýk raporu olmadýðý için emekli edilmemektedir. Sadece sakat kadrosunda çalýþanlar 15 yýllarýný tamamlayýnca Emekli Sandýðý’nca emekli edilmektedirler. 01.01.2007 günü yürürlüðe girecek olan 5510 Sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu’nun 28’inci maddesi gereðince:
...Sigortalý olarak ilk defa çalýþmaya baþladýðý tarihten önce 25’inci maddenin ikinci fýkrasýna göre malul sayýlmayý gerektirecek derecede hastalýk veya özürü bulunan ve bu nedenle malullük aylýðýndan yararlanamayan sigortalýlara, en az onbeþ yýldan beri sigortalý bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmak þartýyla yaþlýlýk aylýðý baðlanýr. Kurumca yetkilendirilen saðlýk hizmet sunucularýnýn saðlýk kurullarýnca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanaðý týbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Saðlýk Kurulu’nca çalýþma gücündeki kayýp oranýnýn;
a) Yüzde 50 ila yüzde 59 arasýnda olduðu anlaþýlan sigortalýlar, en az 16 yýldan beri sigortalý olmalarý ve 4320 gün,
b) Yüzde 40 ila yüzde 49 arasýnda olduðu anlaþýlan sigortalýlar, en az 18 yýldan beri sigortalý olmalarý ve 4680 gün,malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmak þartýyla ikinci fýkranýn (a) bendindeki yaþ þartlarý aranmaksýzýn yaþlýlýk aylýðýna hak kazanýrlar... hükmü getirilmiþtir. 01.01.2007 günü yürürlüðe girecek olan 5510 Sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu’nun yukarýdaki 28’inci maddesi gereðince yüzde 54 rapor oranýyla, 16 yýlý tamamladýðýnýzda emekli olursunuz.
Bu konu o kadar muðlak bir konu zira, halen geçerli olan 5434 sayýlý kanunun 39’uncu maddesine 13.11.1981’de eklenen (j) bendi gereðince; “Sakatlýklarý sebebiyle ilgili mevzuat uyarýnca göreve alýnanlardan en az 15 yýl fiili hizmeti bulunanlarýn istekleri üzerine” emekli olabilirler. Ayrýca, yine 5434 sayýlý kanunun ek geçici 22’nci maddesine göre de; “Sakat olup sakatlarla ilgili mevzuattan yararlanmaksýzýn ve 25.08.1971 tarihli ve 1475 sayýlý Ýþ Kanunu’nun 25’inci maddesine göre tescili yapýlmaksýzýn TC Emekli Sandýðý’na tabi görevlere giren ve bedensel ve zihinsel yeteneklerindeki eksiklik nedeniyle çalýþma güçlerini en az % 40 oranýnda yitirdiði saðlýk kurulu raporu ile belgelenen ve 15 yýl ve daha fazla fiili hizmeti olanlar da 5434 sayýlý TC Emekli Sandýðý Kanunu’nun 39’uncu maddesine, 13.11.1981 tarih ve 2559 sayýlý kanunla eklenen (j) fýkrasý hükmünden yararlanýrlar.” Fakat, Emekli Sandýðý Genel Müdürlüðü her iki maddeyi çok dar yorumlamaktadýr. Sandýk sadece kamuya sakat kadrosu ile memur olanlarý 15 yýl ile emekli etmekte ama ek geçici 22’nci maddeyi daha da çok dar (hatta hiç görmeyerek) yorumlayarak hiç kimseyi bu maddeyle emekliliðe sevk etmemektedir. Bu nedenle sadece sakat kadrosunda çalýþanlar 15 yýllarýný tamamlayýnca Emekli Sandýðý’nca emekli edilmektedirler. Bir de 5335 sayýlý Torba Kanun ile 5434 sayýlý Emekli Sandýðý Kanunu’nda yapýlan deðiþiklikten sonra sakat (engelli) memurlara kolaylýk getirilmeye çalýþýlmýþtýr; ama bu da sizlerin derdine çare olmamýþtýr. 5335 sayýlý Torba Kanunu’nun 3’üncü maddesi ile 5434 sayýlý kanunun 39’uncu maddesinin (j) bendi deðiþtirilerek, “j) Göreve giriþlerinde, Özürlülere Verilecek Saðlýk Kurulu Raporlarý Hakkýnda Yönetmelik’e uygun olarak alýnmýþ ve raporda sakatlýk oraný en az % 40 olanlardan fiili hizmeti 15 yýl olanlarýn istekleri üzerine” emekli edilir denmiþtir. Ancak, Emekli Sandýðý doðuþtan engelli olanlarý dahi iþe girmeden önce saðlýk raporun yok diye emekli etmemiþtir.
Yeni kanunla ne oluyor?
01.01.2007 günü yürürlüðe girecek olan 5510 sayýlý kanunun 28’inci maddesi gereðince; “... Sigortalý olarak ilk defa çalýþmaya baþladýðý tarihten önce 25’inci maddenin ikinci fýkrasýna göre malul sayýlmayý gerektirecek derecede (Yazarýn notu: Yani yüzde 60) hastalýk veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylýðýndan yararlanamayan sigortalýlara, en az on beþ yýldan beri sigortalý bulunmak ve en az 3.960 gün malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmak þartýyla yaþlýlýk aylýðý baðlanýr.
Kurumca yetkilendirilen saðlýk hizmet sunucularýnýn saðlýk kurullarýnca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanaðý týbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Saðlýk Kurulu’nca çalýþma gücündeki kayýp oranýnýn;
a) % 50 ila % 59 arasýnda olduðu anlaþýlan sigortalýlar, en az 16 yýldan beri sigortalý olmalarý ve 4.320 gün,
b) % 40 ila % 49 arasýnda olduðu anlaþýlan sigortalýlar, en az 18 yýldan beri sigortalý olmalarý ve 4.680 gün, malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ olmak þartýyla ikinci fýkranýn (a) bendindeki yaþ þartlarý aranmaksýzýn yaþlýlýk aylýðýna hak kazanýrlar...” demektedir.
01.01.2007’de yürürlüðe girecek olan kanunun görüþmeleri sýrasýnda 28’inci maddenin, geçici maddelerden ayrý olarak sizler için de uygulanýp uygulanmayacaðý yönündeki soruyu cevaplayan Çalýþma Bakaný Murat Baþesgioðlu siz ve sizin durumunuzda olanlarýn 01.01.2007 gününden sonra emekli olabileceðini ifade etti. Ýnþallah bu madde sizler için uygulanýr ve 01.01.2007’den sonra dilediðiniz zaman emekli olursunuz..
Özürlü iþçinin erken emekliliði
ilk defa çalýþmaya baþladýðý tarihten önce malul sayýlmayý gerektirecek derecede hastalýk veya sakatlýðý bulunanlarýn malul sayýlmamakta ve malulen emekli olamamaktadýr. Bu nedenle, bu durumda olan özürlü kiþilere daha erken yaþlýlýk aylýðý baðlanmasýna iliþkin olarak bir düzenleme yapýlmýþtýr. Bahsettiðiniz 2003 yýlýnda yapýlan düzenleme 4958 sayýlý yasa olup, söz konusu yasayla deðiþiklik yapýlmadan önce; sigortalý olarak ilk defa çalýþmaya baþladýðý tarihten önce 506 sayýlý kanunun 53. maddesine göre malul sayýlmayý gerektirecek derecede hastalýk veya arýzasý bulunan ve bu nedenle malullük aylýðýndan yararlanamayan veya sakatlýðý nedeniyle (Gelir Vergisi Kanunu'nun 31. maddesinde düzenlenen sakatlýk indirimi) vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmýþ durumda olan sigortalýlar yaþlarý ne olursa olsun en az 15 yýldan beri sigortalý bulunmak ve en az 3600 gün malullük yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi ödemiþ olmak þartýyla yaþlýlýk aylýðýndan yararlanabilmekteyken 4958 sayýlý yasayla deðiþtirilmiþtir.
Ancak, 06.08.2003 tarihinde 12 yýl ve daha fazla sigortalýlýk süresi bulunanlardan iki ve üçüncü derecede sakatlýðý bulunanlar hakkýnda, sakatlýk derecesi ne olursa olsun 06.08.2003 tarihinden önceki hükümler uygulanacaktýr. Sizin de 06.08.2003 tarihinde 12 yýldan fazla sigortalýlýk süreniz olduðundan 15 yýl ve 3600 gün sayýsýný doldurmak koþuluyla istediðiniz zaman emekli olabilirsiniz
